Beste Ionica,
De tyrannosaurus rex is uitgegroeid tot een alomtegenwoordig beeldmerk, niet alleen als speelgoed en in boeken, maar ook op kleding en gebruiksartikelen. Kijkend naar de tyrannosaurus rex op de trui van de presentator van het Jeugdjournaal, vroeg ik me opeens af of we op enige manier kunnen vaststellen of de tyrannosaurus rex in de geschiedenis vaker is voorgekomen als levend dier of als afbeelding op bijvoorbeeld stickers, broodtrommels of truien. Stijn Berger
Beste Stijn,
Een paar jaar geleden promoveerde Michiel Hooykaas op onderzoek naar dierenkennis in Nederland – en daarbij keek hij ook naar welk beeld van dieren kinderen krijgen via bijvoorbeeld prentenboeken en kleding. Een van zijn conclusies was dat kinderen in kinderboeken en op kinderkleding veel dieren zien die ze zelden in het echt zullen tegenkomen, zoals giraffen. De tyrannosaurus rex is daar een extreem voorbeeld van: overal te zien op plaatjes, maar al vele duizenden jaren uitgestorven. We kunnen alleen nog hun skeletten in het echt bekijken.
Met hulp van gevonden fossielen van de tyrannosaurus rex hebben wetenschappers geschat hoeveel van deze dino’s er in totaal geleefd hebben. Dat zijn geen eenvoudige berekeningen, want er zijn natuurlijk ook heel veel dinosaurusresten nooit gevonden. Er zitten dan ook grote onzekerheden in deze schattingen.
De basis van moderne berekeningen is de wet van Damuth die zegt dat hoe zwaarder een dier is, hoe minder van deze dieren er tegelijk in een bepaald gebied kunnen leven (maar dan veel ingewikkelder met formules en constanten). Amerikaanse wetenschappers kwamen hiermee in 2021 tot de schatting dat er ongeveer twintigduizend tyrannosaurus rexen tegelijkertijd op aarde rondstruinden. Om duidelijk te maken hoe groot de onzekerheden bij dit soort schattingen zijn: de onderzoekers geven aan ze 95 procent zeker zijn dat het juiste antwoord ergens tussen de 1.300 en 328 duizend ligt.
Laten we vanwege de eenvoud van die twintigduizend tyrannosaurus rexen uitgaan. Ik durf zonder enig rekenwerk te zeggen dat de kans 100 procent is dat er op dit moment meer afbeeldingen van deze dino op aarde zijn. Alleen al in de kamers van mijn kinderen kom ik een eind in de richting.
Maar er hebben in totaal veel meer dan twintigduizend tyrannosaurus rexen geleefd, want deze dino heeft vele eeuwen lang rondgelopen op aarde. De Amerikaanse wetenschappers schatten dat er maar liefst 127 duizend generaties zijn geweest (weer met een flinke onzekerheid, het juiste aantal ligt met 95 procent zekerheid ergens tussen de 66- en 188 duizend). Dit alles leidt tot de schatting dat er in totaal 2,54 miljard tyrannosaurus rexen hebben geleefd (huiswerk: bedenk tussen welke twee uiterste grenzen het juiste aantal met 95 procent kans ligt).
Er leven nu ruim drie keer zoveel mensen op aarde als dat er in totaal tyrannosaurus rexen hebben geleefd. Maar zijn er ook meer afbeeldingen van deze dino gemaakt dan dat er levende versies hebben bestaan? Mijn intuïtie zegt dat we nog op net iets minder dan één dinoplaatje per drie mensen zitten. Maar ik durf het niet met 95 procent zekerheid te zeggen.
Deze column verscheen op 17 januari 2025 in de Volkskrant.
Lees hier ook de andere columns van de reeks.