Een goed gekozen set randvoorwaarden leidt pas écht tot originele uitdagingen. Ionica Smeets daagt u uit deze zomer. Aflevering 5: Breng meer willekeur in uw leven.

Ik weet niet hoe het bij u thuis gaat, maar wij zitten altijd op dezelfde plek aan tafel. Ik zit op de stoel het dichtste bij de keuken. Mijn man zit op zijn zelfgemaakte rode Rietveldstoel daarnaast. Onze zoon zit aan de kop van de tafel en onze dochter zit daarnaast, tegenover mijn man. Als één van de vrienden van onze kinderen blijft eten, dan schuift die naast mijn dochter.

Laatst hoorde ik van een gezin dat geen vaste plaatsen heeft, zij gingen elke maaltijd gewoon zitten waar het uitkwam. Onwillekeurig rekende ik even uit hoeveel opties dat bij ons thuis zou geven. Als we de stoel naar mijn dochter meenemen en elk steeds willekeurig één van de vijf stoelen kiezen, dan kunnen we op 120 verschillende manieren aan tafel gaan zitten.

Het wiskundige onderzoeksinstituut Oberwolfach organiseert conferenties waarbij de deelnemers tijdens de maaltijden aan ronde tafels zitten, ingedeeld volgens een gerandomiseerd schema om het aantal mogelijke ontmoetingen en gesprekken te maximaliseren. Het Oberwolfach probleem is een onopgelost probleem in de wiskunde dat vraagt of het altijd mogelijk is om een tafelschikking te maken zodat tijdens een reeks maaltijden alle mogelijke duo’s van deelnemers precies één keer naast elkaar zitten.

Ineens besefte ik dat we op vakantie géén vaste plaatsen hebben. Of we nu eten op de terrastafel bij ons huisje, of neerploffen bij een strandtent, we zitten steeds anders. Misschien moeten we dit thuis ook invoeren: iets minder vaste patronen en wat meer willekeur.

Richard Wiseman noemt in zijn boek The Luck Factor het maximaliseren van toevallige mogelijkheden als één van de belangrijkste eigenschappen van mensen die zichzelf geluksvogels vinden. Op vakantie is het makkelijk om nieuwe dingen te proberen met stadjes die je niet kent, menukaarten vol mysterieuze gerechten en overal onbekende gezichten. In een vertrouwde omgeving kan willekeur je helpen om meer nieuwe dingen mee te maken.

Kies een andere stoel en je ziet de kamer vanuit een nét ander perspectief. Vraag aan je buren wat zij die avond gaan eten en maak hetzelfde. Neem niet je vaste route, maar sla eens een andere zijstraat in om daar te kijken. Of maak eens een random walk waarbij je gaat wandelen en op elke kruising willekeurig kiest welke richting je neemt (bijvoorbeeld door een muntje te gooien of een dobbelsteen te rollen). Tijdens lockdowns deed ik dit regelmatig met mijn zoon en we kwamen op plekken in onze wijk die we nog nooit eerder gezien hadden. We aaiden allerlei buurtkatten en bewonderden kunst die mensen voor hun raam hadden gezet. Het goede nieuws is dat George Pólya heeft bewezen dat je met zo’n random walk bijna zeker terugkomt bij je beginpunt. Het slechte nieuws is dat het wel héél lang kan duren, maar je kunt natuurlijk op een willekeurig moment besluiten dat het mooi geweest is en snel weer teruglopen naar je eigen vertrouwde eettafel.

Deze column verscheen op 12 augustus 2022 in de Volkskrant.

Lees hier ook de andere columns van de reeks:
Aflevering 1: Reis zo ver mogelijk in 24 uur
Aflevering 2: Leg een verzameling aan met een gek criterium
Aflevering 3: Doe iets dat bijna in uw naam zit
Aflevering 4: Spaar ze allemaal
Aflevering 6: Speel met de regels