Zoals u misschien al ziet aan de aanhef, speel ik deze week een beetje vals. Carmen stuurde deze vraag wel echt in, maar niet bij mij. Carmen vroeg naar de leeftijd van de doden bij de broers Hank en John Green in hun podcast Dear Hank and John.

In een eerdere aflevering noemde Hank een schrijver en zei daarbij terloops dat die dood was ‘en dus even oud als alle andere doden’. En nu wil Carmen weten of het echt zo werkt. Verander je zodra je sterft in een leeftijdloos iets tot in de oneindigheid? Of bevries je op de leeftijd die je had toen je overleed? Of blijf je na je dood langzaam ouder worden terwijl de tijd verstrijkt?

Hank en John antwoordden dat zij inderdaad denken dat alle doden even oud zijn en dat dit geen getal is zoals waarmee wij, de levenden, onze leeftijd meten.
Maar wiskundigen zijn goed in het verzinnen van nieuwe getallen om het ontastbare te vangen. Ik vind weinig getallen mooier dan i, het imaginaire getal dat in het kwadraat gelijk is aan min 1. Met onze gewone getallen kon dit niet en imaginaire getallen bleken een heel nieuwe, complexe wereld te openen. Dan moet er toch ook een manier zijn om de leeftijd van de doden in getallen te beschrijven?

Komende week is het de derde sterfdag van mijn moeder. Als ik aan haar denk – en dat doe ik vaak – is zij twee leeftijden tegelijk. Toen ik in november zag dat wetenschapsjournalist Govert Schilling 68 werd (nog gefeliciteerd, Govert), dacht ik automatisch: ‘O ja, hij is net zo oud als mijn moeder.’ Mijn moeder hoort namelijk nog altijd bij de mensen die geboren zijn in 1956.

Maar toen cabaretier Pieter Bouwman in september overleed op 66-jarige leeftijd (‘Volgende keer beter!’ stond er boven zijn rouwadvertentie, wat een held), dacht ik onmiddellijk: ‘Hij is een jaar ouder geworden dan mijn moeder.’ Want mijn moeder stierf op haar 65ste en is voor eeuwig bevroren op die leeftijd.

Wat als je de leeftijd van de doden nu eens omschrijft in twee getallen? De eerste is je leeftijd waarbij de teller vanaf je geboorte is blijven doorlopen, de tweede hoe oud je was toen je overleed. Mijn moeder is nu (68,65). Anne Frank is (95,15), Charles Darwin (215,73) en Leonardo da Vinci (572,67).

Je kunt een grafiek maken met alle doden uit de geschiedenis, op de x-as hoe oud ze nu zouden zijn geweest en op de y-as hoe oud ze zijn geworden.

Al die miljarden mensen die ons voorgingen in de dood samen in één plaatje. Helemaal linksonder staan degenen die recentelijk, veel te vroeg, overleden. Op de lijn y = 65 staat Johan Sebastian Bach (339,65) een heel stuk rechts van mijn moeder. Meer dan de helft van alle doden staan onder de lijn y=20 (een deprimerende statistiek die ik hoorde van John Green). De punten boven één leeftijd op de x-as laten zien hoe oud de verschillende mensen uit één geboortejaar werden.

Dus Carmen, als je dit ooit mocht lezen, volgens mij hebben de doden níet allemaal dezelfde leeftijd.

Deze column verscheen op 13 december 2024 in de Volkskrant.

Nieuwe adviesvragen zijn van harte welkom. Liefst persoonlijke vragen die op het eerste gezicht he-le-maal niets met wiskunde te maken hebben. U kunt ze insturen via ionica@volkskrant.nl.

Lees hier ook de andere columns van de reeks.