Beste Ionica,

Met onze dierenartsenpraktijk gaan we elk jaar in december uit eten. Als we geen tafelschikking maken, zitten mensen de hele avond bij degenen die ze toch al vaak spreken. Vorig jaar hebben we een Engels roulatiesysteem toegepast zoals beschreven door Patrick van IJzendoorn. Dat werkte niet ideaal. Weet jij een beter systeem?
Lia Buitenhuis

We organiseren een middag in ons wijkgebouw om mensen met elkaar te laten kennismaken. We willen viertallen samen in gesprek laten gaan. Hoe rouleer ik dit zodat iedereen elkaar minstens één keer heeft gesproken?
Lilian Jans-Beken

Beste Lia, Lilian en de vele andere lezers die soortgelijke vragen instuurden,

Zelf heb ik dat Engelse roulatiesysteem nog nooit meegemaakt, maar ik begrijp dat halverwege het diner elke derde persoon drie plaatsen moet opschuiven. Op deze manier krijgt iedereen op dat moment minstens één nieuwe tafelbuur. Het voordeel van dit systeem is dat het makkelijk is uit te leggen en uit te voeren. Maar ja, duo’s die het supergezellig hebben met elkaar en niet hoeven te verschuiven, kunnen de hele avond blijven samenklitten.

Wiskundigen hebben uitgebreid nagedacht over hoe je dit soort gezellige situaties voorkomt. In 1850 formuleerde wiskundige Thomas Kirkman de volgende vraag: vijftien jongedames lopen zeven dagen achter elkaar uit school in rijtjes van drie. Is het mogelijk om hen zo te rangschikken dat er geen twee dames tweemaal naast elkaar lopen? Het antwoord op Kirkmans vraag was ‘ja’ – er zijn zelfs verschillende oplossingen mogelijk.

U kunt met zo’n oplossing een heerlijk zevengangendiner organiseren voor vijftien gasten die in rijtjes van drie aan tafel gaan. Als u de gasten na elke gang van plek laat wisselen volgens Kirkmans schema, dan zullen elke twee mensen nooit meer dan één gang naast elkaar zitten.

Voor andere aantallen gasten (en tafelindelingen) is het een open probleem of dit altijd lukt. Maar er bestaan allerlei wiskundige technieken om een schema te maken zodat uw gasten met zo veel mogelijk verschillende mensen praten: met grafentheorie (netwerken van stippen en verbindingen daartussen), maar ook met Latijnse vierkanten (een algemenere versie van een ingevulde Sudoku-puzzel.)

Alleen: wilt u dat wel? Het maken van zo’n schema kost best wat tijd en tijdens de bijeenkomst zult u alles uitgebreid moeten uitleggen en steeds zorgen dat iedereen op de goede plek belandt. Dat werkt waarschijnlijk niet enorm sfeerverhogend. En is het eigenlijk echt zo erg als mensen toch eens wat langer praten met iemand met wie ze een klik hebben?

Het kan veel makkelijker. Laatst was ik bij een avond waar de aanwezigen een paar keer werd gevraagd om zelf een nieuwe plek te zoeken en te gaan zitten met drie mensen die ze die dag nog niet hadden gesproken. Vrijwel iedereen deed mee en het was een beetje chaotisch, maar ook leuk om zelf te bepalen naast wie je nu weer belandde. Ik sprak die avond héél veel verschillende mensen. Soms is een ‘goed’ systeem beter dan een ‘perfect’ systeem.

Deze column verscheen op 6 december 2024 in de Volkskrant.

Nieuwe adviesvragen zijn van harte welkom. Liefst persoonlijke vragen die op het eerste gezicht he-le-maal niets met wiskunde te maken hebben. U kunt ze insturen via ionica@volkskrant.nl.

Lees hier ook de andere columns van de reeks.