Georgina Verbaan kwam vorige week dit mysterieuze gedicht tegen in een bundel:

Verbaan snapte er naar eigen zeggen ‘natuurlijk’ niets van en vroeg me via Twitter of dit wat was.

Zelf kon ik er ook geen touw aan vastknopen, maar al snel dachten er op Twitter allerlei mensen mee. Edwin Martin merkt op dat Christiaan Huygens pas in 1629 is geboren – terwijl het gedicht uit 1628 lijkt te komen. Al snel volgen verschillende reacties dat het zijn vader moet zijn: de dichter Constantijn Huygens. Wetenschapshistoricus Arjen Dijkstra voegt hieraan toe dat deze Huygens op 4 september jarig was. Zou dat de clou zijn van het gedicht? Maar dan melden diverse mensen dat dit gedicht geschreven is door P. G. Witsen Geysbeek, het staat in zijn boek Puntdichten uit 1809. Wat doet Huygens dan bij dit gedicht?

Terug naar de tekst zelf. Als je die op de juiste manier voorleest, dan rijmt heel op deel en negen op gekregen. De sommen staan in een wat wonderlijke notatie. In de eerste regel is duizend het ‘heel’ en als het in de volgende een half gaat, dan is dat dus 500 (zoals tussen haakjes erbij staat). Daar komt dan nog eens een heel keer honderd bij, één maal tien en dan twee maal negen. Dat is 628, wat samen met die eerste duizend het jaar 1628 geeft. Arnold Scheepers merkt op dat de onderstreepte getallen de uitkomsten zijn van de vergelijkingen direct ervoor. Sander Niemeijer voegt daaraan toe dat ‘½ deel’ in de voorlaatste regel waarschijnlijk betekent dat je één deelt door ½. Dat verklaart hoe je voor ‘6-½ deel’ op vier komt.

De hele discussie blijkt Georgina Verbaan nog verder te ontmoedigen: ‘Godsamme jongens, ik denk ik vraag Ionica even wat er in mijn bundeltje staat en nu zit ik met nog meer vragen en voel ik mij nóg stommer.’ Nergens voor nodig, want ook ik heb nog steeds geen idee wat dit met Huygens te maken heeft en waar die datum naar verwijst.

In de digitale bibliotheek voor Nederlandse letteren zoek ik naar informatie over de gedichten van Constantijn Huygens. Dan vind ik de ontbrekende antwoorden in het Biographisch anthologisch en critisch woordenboek der Nederduitsche dichters van, jawel, P. G. Witsen Geysbeek in een hoofdstuk over, jawel, Constantijn Huygens.

Mathematische poëzy blijkt een pastiche op een gedicht van Constantijn Huygens over hoe Prins Frederik Hendrik op 4 september 1628 naar Breda vertrok: ‘Twas Maendagh, en de Maen aen ’tvoorste vierendeel;
’Twas mijn dagh, en mijn maend; en ’t jaer eens dusend heel, Eens half, eens hondert heel, eens thien, en tweemael neghen, Als Frederick…’

Ha, daar ging die datum dus over! En die verjaardag van Constantijn Huygens zit hierin verstopt als ‘Het was mijn dag en mijn maand’, gevolgd door de som om tot 1628 te komen. P. G. Witsen Geysbeek schertste dus met de omslachtigheid van deze beschrijvingen in het gedicht dat Georgina Verbaan tegenkwam.

De moraal van dit alles: het is nergens voor nodig om je stom te voelen als je iets wiskundigs tegenkomt dat je niet begrijpt. Vaak moeten wiskundigen zelf ook een dagje op zoiets puzzelen – met hulp van een boel anderen.

Deze column verscheen op 2 juni 2018 in de Volkskrant.